Спирттер – Спирттер. Бір атомды қаныққан спирттер. Спирттердің қасиеттері, қолданылуы

Спирттер туралы мәлімет 11 сынып

Спирттер, алкогольдер – құрамында бір немесе бірнеше OH тобы болатын көмірсутек туындылары. ОН тобының санына қарай бір (алкогольдер), екі (гликолдар), үш (глицерин), төрт (пентаэритрит) және көп атомды спирттер, ал көмірсутек радикалының құ-рылысына байланысты қаныққан (этил C2H5–OH), қанықпаған (аллил СН2СНСН2ОН), циклді (циклогексанол), ароматты (бензил спирті), гетероциклді (фурил) болып бөлінеді. Спирттерді атағанда сәйкес көмірсутек радикалы бойынша (мысалы, метил спирті, этил спирті, т.б.) және Женева номенклатурасы бойынша көмірсутек атына “ол” жұрнағын жалғайды (мысалы, этанол, бутанол, диол, триол, т.б.). Кейде ОН тобының орнын көрсетіп атайды (мысалы, пропанол-2, пропандиол-1, 3), бұдан басқа спирттердің тарихи қалыптасқан атаулары да қолданылады (мысалы, этил спиртін – шарап спирті, метил спиртін – ағаш спирті деп атайды). Бір атомды алифатты спирттер улы (мысалы, метанол – жүйке және тамырға қоздырғыш әсер етеді, этанол – сұйық есірткі, ұзақ әсер еткенде жүйке, ас қорыту, қан тамыр, бауыр, т.б. ауруларын тудырады). Өнеркәсіпте спирттерді олефиндерді гидраттау, альдегид, кетондарды тотықсыздандыру, т.б. әдістермен өндіреді. Этанолды бидай, күріш, картоп, т.б. өсімдік шикізаттарын зимаза ферментінің қатысуымен ашыту немесе гидролиздеу арқылы алады. Спирттер – органикалық қосылыстардың ішіндегі ең маңызды тобы, олар еріткіштер ретінде қолданылады, бояулар, жасанды талшықтар, пластмассалар, хош иісті заттар, дәрілер, жуғыш заттар, т.б. өндіру үшін жартылай өнімдер болып табылады.

Спирттердің қасиеттері[өңдеу]

Физикалық қасиеттері және құрылысы. Қалыпты температурада С10-ға дейінгі спирттер сұйық заттар, Сп-ден бастап қатты заттар. Алғашқы үшеуі сумен кез келген мөлшерде араласады, молекулалық массасының артуына қарай сұйық спирттердің суда ерігіштігі төмендейді. Сұйық спирттердің өздеріне тән иісі болады. Спирттердің қайнау және балқу температурасы молекулалық массасының артуына байланысты өседі және сәйкес көмірсутектердің қайнау температурасынан жоғары болады. Себебі спирттерде молекулааралық сутектік байланыс түзіледі. Спирт молекуласында электртерістігі жоғары оттек атомы сутектің электрондарын өзіне тартып, оларда ішінара теріс және оң зарядтар пайда болады: 5- 8+ R-0-H Осы зарядтардың әсерінен оттек атомы мен спирттің екінші молекуласындағы гидроксилдің сутек атомының арасында сутектік байланыс түзіледі: R — О… Н — О… Н — О… I I I Н R R Сутектік байланысты үзуге 5 ккал/моль 

энергия жүмсалады. Энергиясы аз болғанымен, оны үзу үшін температураны көтеру керек, сондықтан спирттердің қайнау температуралары жоғарылайды.

Химиялық қасиеттері. Спирттердің химиялыц қасиеттерін анықтайтын гидроксил тобы және ол байланысқан радикалдардың құрылысы. Гидроксил тобы қатысында өтетін реакциялар О—Н немесе С—ОН байланыстарын үзу арқылы жүреді. Спирттер (алканолдар) полюсті косылыстар, көміртек пен оттек және оттек пен сутек атомдарының арасында екі полюсті байланысы бар: С —» О жәнө 0 <— Н . О <— Н байланысының полюстігі С —> О байланысының полюстігіне қарағанда жоғары. Оттектің жұп электрондары спирттерге электрондонорлық қасиет береді

infourok.ru

Спирттер. Атаулары мен изомерлері, жіктелуі.docx

№ 33 сабақ
Химия
Күні:
Сабақ тақырыбы:
Сілтеме:
Спирттер. Атаулары мен изомерлері, жіктелуі
Жалпы білім беретін мектептің жаратылыстану­математика бағытындағы
11 – сыныбына арналған оқулық «Химия» Алматы «Мектеп» 2015ж,
Н.Нұрахметов, К.Сарманова, К.Жексембина, орта мектептің 8­11 сынып
оқушыларына арналған оқу құралы Химия есептері мен жаттығуларының
жинағы Алматы «Мектеп » 2008ж. Ә. Темірболатова, «Химия пәніндегі
есептерді шешудің әдіс­тәсілдері мен мысалдары» әдістемелік оқу
құралы, Н.Исабаев, Т.Исмайлова. Электрондық оқулық. 11­сынып,

interneturok.ru /ru/ school/chemistry/ 11­klass
Жалпы мақсаттар: Оттекті органикалық қосылыстар жайлы мәлімет бере отырып біратомды
спирттер, құрамында –ОН тобы бар көмірсутектердің туындысы екенімен
танысу.Спирттер және бір атомды қаныққан спирттер туралы ақпарат
беру, физикалық және химиялық қасиеттерін ажыратып, химиялық
реакция теңдеулерін жаза білу дағдыларын қалыптастыру
Күтілетін нәтижесі Оттекті органикалық қосылыстар жайлы мәлімет бере отырып біратомды
спирттер, құрамында –ОН тобы бар көмірсутектердің туындысы екенімен
танысады
Сабақта
қолданылатын
модульдер
Сабақтың
көрнекілігі
Ұйымдастыру
кезеңі
Қызығушылықты
ояту
Оқыту мен оқудағы жаңа тәсілдер: топтық жұмыс,
диалогтық оқыту, сергіту сәті;
СТО: Блум таксономиясы бойынша жұмыстандыру
Оқыту мен оқуда АКТ қолдану компьютер, ғаламтор
Оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес оқыту және оқу: деңгейлі
тапсырмалар
Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау: ынталандыру, кері байланыс;
Талантты және дарынды балаларды оқыту: кеңейтілген тапсырмалар
Оқытуды басқару және көшбасшылық: мұғалім мен оқушы бірге
көшбасшы
Интерактивті тақта, маркер, қарындаш, плакаттар, слайдтар. 11­сынып
электрондық оқулық. АКТ­ны пайдаланып, жас ерекшеліктеріне сай
сұрақтар мен тапсырмалар, ББү кестесі
 Оқушылармен сәлемдесу, түгелдеу.
 Оқушыларды топқа бөлу элементер таңбасы арқылы.
 Оқушыларға бағалау парақшалары таратылады.
І­тапсырма. Сұрақ­жауап.
1. Қазақстанда табиғи көмірсутектердің шикізат қоры қандай?
2. Қазақстандағы ірі газ, мұнай, тас көмір кен орындары туралы не
білесіңдер?
І­тапсырма. Сұрақ­жауап.
3. Қазақстанның кенді барлау, бұрғылау жұмыстарына қатысушы қандай
компанияларды білесіңдер?
4. Кенді өндірудің және өңдеудің табиғиортаға зияны бар ма?

znanio.ru

Спирттер. — химия, уроки

Сабақтың тақырыбы: Спирттердің қасиеттері және қолданылуы

Мақсаты: Спирттердің қайда, қандай мақсатқа қолданылатынын білу

Сабақ әдісі: Сұрақ – жауап, баяндау ассоцияция әдісі.

Керекті құралдар: Спирт, натрий металы, күкірт қышқылы.

Көрнекіліктер: Интерактивті тақта оқушының жұмыс дәптері.

Пәнаралық байланыстар: Биология, валеология

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі

ІІ. Жаңа сабақ.

Өткен сабақпен байланыстыру.

Химиялық қасиеттері

Қолданылуы

а) « Ой қозғау» кезеңі

б) « Ой шақыру» кезеңі

в) Мағынасын түсіндіру

г) Мағынасын талдау кезеңі

ІІІ. Тұжырымдау кезеңі. (Бекіту.)

ІV. Үй тапсырмасын тесттік тапсырма арқылы бағалау.

Сабақтың жоспары:

I.“Қызығушылықты ояту”

II. “Мағынаны тану”

IV. “Ой толғау”

Ұйымдастыру кезеңі: Оқушылармен сәлемдесіп, зейінін сабаққа аудару.

І. «Қызығушылықты ояту»

Оқушылар бүгінгі танысатын жаңа сабағымыз спирттер туралы болмақ.

Оқушыларға сұрақ: Спирттің көне шығу тарихы туралы не білеміз?

«Шараптың шығуы жайында хикаят»

Ертеде бір патшаның есігінің алдына лашын құсы дән тастап кетеді. Оны уәзірлеріне беріп ескертеді. Ол өсімдік болып жайқалып өседі. Келесі жылы одан да әдемі болып өседі. Келесі жылы одан да әдемі болып өседі. Келесі жылы одан да әдемі болып өседі. Үш – төрт жылдан кейін жеміс береді, таң қалады, күтеді. Күзге таман әдемі мөлдір жемісті жеп көруге жүрексінеді. Сонан соң патшаның әмірі бойынша шыны ыдысқа салып қойып, біраз күнен кейін көріп, одан да мөлдір сұйық пайда болғанын көрген уәзірлер патшаға көрсетеді. Патша тұтқында жатқан бір сорлыны әкеліп, соған ішкізеді. Бір кесе ішеді, екіншісін береді. Үшіншісін сұрап ішеді. Соңында ән салады. Бейжай күйге түседі. Ең соңында патшаның тағын сұрайды. Шаршап қалжырап ұйықтап кетеді. Ертеңіне әлгіні шақырып сұрағанда, рахатқа батқандығын айтады. Сонда патша ішіп, ең алғаш «Патша шарабы» шыққан екен деседі.

Адамдар спирттердің мастандыратын қасиетін біздің ғасырымызға дейінгі

8000 жыл бұрын – жеміс шырынынан, жабайы жүзімнен және балдан жасалынатын алкогольдік ішімдіктерді дайындауға мүмкіндік беретін керамикалық ыдыстардың шығуымен қатар білген. .

Батыс Европада алғаш рет спиртті алған итальяндық монах алхимик Валентиус болды. Ол: « кәріні жасартатын, шаршағанды сергітетін, күйінгенді жұбататын эликсир»,- деп атады. Арабтар таза спиртті 6-7 ғасырларда ала бастады және оны « әл-кугул » деп атай бастады.

Дмитрий Иванович Менделеев
1865 жылы «Спирттің сумен қосылысы туралы пайымдаулар» тақырыбына докторлық диссертация қорғады.

АЛКОГОЛЬ ( АРАБша alkohol – майда үнтақ)

«шарап рухы» (aqua vitae) – ең мықты дәрі

Этил спиртін орта ғасырларда осылай атаған. Кейіннен алкогольдік қосылыстар спирттер класына біріктірілді..

II. “Мағынаны тану”

Біз біратомды спирттердің қасиеттерін оның жиі кездесетін өкілі – этанолды мысалға алып қарасытрайық.

Әсіресе орталық жүйке жүйесі қызметін бұзады. Этил спирті медицинада, парфюмерияда, органикалық синтезде шикізат ретінде пайдаланылады.

Метанол, метил спирті, ағаш спирті, СН₃ОН – иісі (этил спиртінің иісіне ұқсас) бар, түссіз сұйықтық; тығызд. 0,7924 г/см

3 (20^оС-та), балқу t – 97,9^оС, қайнау t 64,5^оС.

Сумен (кез келген қатынаста), спиртпен, бензолмен, ацетонмен, т.б. органикалық еріткіштермен оңай араласады. Синтез-газдан катализдік реакция арқылы алынады. Формальдегид, сірке қышқылы, әр түрлі эфирлер алуда, бояғыш заттар мен дәрілік заттарды ерітуде, отынға қоспа ретінде қолданылады. Метанол жүйке және тамыр жүйесіне әсер ететін у.

Тәжірибе:  Этил спиртін CuO қатысында тотықтыру. Құрғақ пробирканы этил спиртімен ылғалдайды. Мыс сымнан спираль жасап, оны отқа қыздырады. Қыздырып қыздырылған спиральді этил спиртімен ылғалданған пробирканың ішіне батырады. Осылайша бір рет қайталағаннан кейін, этил спиртінің сірке альдегидіне айналғанын байқауға болады, яғни оны исінен (алма исі) білуге болады.

V-топ Қолданылуы

Этанолдан алынатын өнімдер және олардың қолданылуы

ЕРІТКІШ

О Пластмасса

Н — С СН₃ ОН СН₃Сl

ОН Отын

Құмырсқа О

қышқылы Н- С

Н

формальдегид

в) Мағынасын түсіндіру.

Дәрі дәрмек Адамды

жасау аздырады

Табыс көзі Түрлі қылмысқа итермелейді

Зияны

Этил спирті наркотик. Ол ерігіш болғандықтан қанға тез сініп ағзаға күшті әсер етеді. Спирттің әсерінен адамның ықыласы кеміп, қиыл үйлесімділігі бұзылып, мінез – құлқында әдепсіздік жұртқа жек көрінішті етеді.

Маскүнемнен туған балалардың 38% кемтарлыққа душар болады. Ұрлықтың 55%, тонаудың 75% адамның мас кезінде жасалады.

Пайдасы

Өндірісте этил сапиртің әртүрлі жолмен алады. Ал химиктер тапқан қантты ашыту және ағаш сүрегінен алған. Негізгі тәсіл — синтетикалық жолмен алу. Ол үшін эиленді фосфор қышқылымен қатыстыра отырып, сумен әрекеттестіріп этил спиртін алады. Этанолды дәрі – дәрмек жасауға , залалсыздандырғыш зат етінде медицинада пайдаланады.Этил спирті химия өндірісінде сірке қышқылын бояу, синтиздік каучук , ди этил эфирін алуға қолданылады. Ең арзан еріткіштердің бірі. Әтір, иіссу, сусындар жасауға пайдаланамыз. Этил спиртінің де маңызы орасан зор.

«Дебат» сайысынан көрініс көрсетуге екі оқушыдан төрт оқушы шығып, ой жарыстырады.

ІІІ. Ой толғау:

Соңында сабақтың негізгі теориялық сұрақтары қорытындыланады. Оқушылар көмегімен бірнеше тапсырмалар орындау арқылы тақырыпты нақтылаймыз.

1. Заттың құрылымдық формуласын жаз.

А) пропанол — 1

Ә) 2,2 – диметилбутанол -4

Б) 2,3,4,5 – тетраметилгексантриол -1,4,6

В) 2- метилпропанол -2

2. “Тік пе қиғаш па?” Спирттерді табу

СН2— СН2 ОН ОН	С2Н5ОН	СО2
С2Н4Сl	CH2-CH2-CH2 ОН ОН ОН	СН4
С3Н6		CH2-CH — CH– СН2 ОН ОН ОН ОН

3. Өзгеріс шешу: С₂Н₄ С₂Н₅Сl C₂H₅OH CO₂

1. Таңдамалы тест.

1. Мына қосылыстардың ішінен спирттерді көрсет.

1. С₂Н₅ОН 2. С₂Н₅СОН 3. СН₃ОН 4. С₃Н₇СL

А) 1,2 Б) 2,3 В) 3,4 Г) 1,3

1. Құрамында сутек атомы бар спирттің молекулалық массасы:

А) 32 Б) 44 В) 46 Г) 1,3

1. Мына қосылыстардың ішінен алкендерді көрсет:

1. C₃H₆ 2. C₂H₆ 3.C₄H₈ 4. C₅H₁₂

a) 1,3 б) 1,2 В) 2,3 Г) 2,4

1. Спирттер класының фунционалдық тобы:

А) – COH Б) — COOH В) – ОН г) NH₂

5. Этонол әрекеттесетін металды көрсетіңіз? Жауабы: 1.г 2В 3.А 4В 5Б

А) қорғасын ә) кальций Б) мыс в) никель

2-топ 1. Этил спирті тотыққанда мынадай альдигед түзіледі

А) құмырсқа ә) сірке б) пропион в) май

2. С₂Н₅ – О – С₄ Н₉ Формуласы мен берілген жай эфир.

А) диэтил ә) этилпропил б) этил бутил в) пропилбутил

3. Абсолютті спирт деп- А) сулы спирт Ә) сусыз спирт б) ылғал спирт в) қатты спирт

4. Ағаш спиртінен А) метанол Ә) этанол Б) пропан В) метан

5. Біріншілік спирттердің сапалық реакциясы А) NaOH Ә) Na Б) CuO В) HBr Жауабы: 1.ә 2б 3.ә 4А 5б

№1. Есеп Этиленнің 33,6 литрін гидраттағанда этил спиртінің қандай массасы түзілетінін есептеңдер.

№2. Есеп Массасы 9 кг глюкозаны спирттік ашыту арқылы қанша литр этанол алуға болады. Этанолдың тығыздығы 0,789 кг\м³

№3. Есеп шығару дағдысын қалыптастыру. 4 г этил спирті жанғанда қанша көлем (қ.ж) СО₂ түзіледі?

Бер: Шешуі:

M(C₂H₅OH) =4 г С₂Н₅ОН+3О₂ 2СО₂ + 3Н₂О

т/к v (CO₂)- ?

№4. Массалық үлесі 10%  200 г пропиол – 1 ерітіндісі, массасы неше грамм натрииймен әрекеттеседі.

№5. 2,24 л сутегі алу үшін меаталл натриймен әрекеттесетін этил спиртінің массасы (г)

№6. 15 г 1 – прапанол 9,2 г металл натриймен әрекеттескенде, натрий пропинаттының мынадай массасы түзіледі (г)

V. Бағалау. БББ стратегиясы арқылы оқушылардың сабақты қалай түсінгенін айқындау.

VI. Үйге тапсырма: 8.3 — 170б №19 есеп

“Спирттердің адам денсаулығына пайдасы мен зияны туралы” эссе жазу.

kopilkaurokov.ru

Спирттер

Спирттер — көмүртек каныккан атому менен байланышкан бир же бир нече (-ОН) тобу бар углеводород. Мол-сындагы ОН тобу санына жараша бир атомдуу (алкоголдор), эки атомдуу (гликолдор), үч атомдуу (глицериндер) жана көп атомдуу С. болуп бөлүнөт. Бир атомдуу С. биринчилик RСН2ОН, экинчилик RR’СНОН жана үчүнчүлүк RR’R®С-ОН болуп айырмаланат. Углеводород радикалынын мүнөзүнө карата ациклдүү (мисалы, метил спирти, этил спирти), алициклдүү (циклогексанол), май ароматтык (бензил спирти жана гетероциклдүү (фурил) деп айырмаланат. Төмөнкү мол-луу бир атомдуу алифаттык С. — алкоголь жыттанган, түссүз суюктук, суу менен бардык катышта аралашат. Гликоль, глицерин (С4-С5) — май сымал суюктуктар. Ири мол-луу С. (С|2 баштап) — жытсыз, катуу заттар, сууда эрибейт. С. органикалык эриткичтерде жакшы эрийт жана өздөрү эриткич болушат. Суу жана айрым органикалык бирикмелер менен азеотроптук аралашмаларды берет. Щелочтуу жана кээ бир башка металддар менен алкоголяттар (к. Алкоголяттар жана феноляттар), күчтүү минералдык к-талар же Льюис к-талары менен жөнөкөй, ал эми минералдык жана карбон к-талары менен этерификацияланып, та-таал эфирлерди пайда кылат. Биринчилик жана экинчилик С. металл катализаторлор катышуусу менен алъдегиддерге жана кетондорго айланат. үчүнчүлүк С. нейтралдуу же шелочь чөйрөсүндө окистенүүгө туруктуу, ал эми кычкыл чөйрөдө кетонго жана көмүртек атомунун саны төмөн болгон к-таларга ажырайт, суунун молекуласын бөлүп чыгарып алкенди пайда кылат. С. ОН-тобуна НСl, НBr, РСl3, РОСl3, РОСl5, SОСl3 жана башка таасир этүүдөн Наl орун алмашат. Өндүрүштө С. алкилгалогенид гидролиздөө, олефинди гидраттоо, карбонилдүү бирикмелерди калыбына келтирүү, Гриньяр реакциясы б-ча, СО катализатордук катышуусу менен суутекти кошуп алуунун натыйжасында, кантты ферменттер катышуусу менен ачытууда жана башка ыкмалар менен алынат. Боёк өндүрүшүндө аралык продукт катары, синтетикалык булалар, пластмасса, лак-боёк материалдарын, кир кетиргич жана дары каражаттарды жана башка алууда колдонулат.

tyup.net

Презентация на тему «Біратомды спирттер»

Тақырыбы: Қаныққан бір атомды спирттер (Изомерия, қасиеттері, қолданылуы)

Спирттер

Бір атомды

Көп атомды

СН 3 -ОН

метил спирті

СН 3 -СН 2 -ОН

э тил спирті

этиленгликоль

глицерин

Спирттер

Қаныққан

Қанықпаған

Ароматты

СН 3 -ОН

метил спирті

СН 3 -СН 2 -ОН

этил спирті

СН 2 = СН-ОН

винил спирті

СН 2 -ОН

бензил спирті

Спирттер дегеніміз -молекуласында бір немесе бірнеше сутек атомдары гидроксил тобына алмасқан көмірсутектердің туындылары.

Физикалық қасиеттері.

Этил спиртінің құрылысы

Бір атомды спирттердің гомологтық қатары.

Спирттердің атауы

Формуласы

Метил (метанол)

Қайнау температурасы ( 0 С)

СН 3 ОН

Этил (этанол)

С 2 Н 5 ОН

64,7

Пропил (пропанол-1)

Бутил (бутанол -1)

С 3 Н 7 ОН

78,3

С 4 Н 9 ОН

97,2

Амил (пентанол-1)

117,2

С 5 Н 11 ОН

Гексил (гексанол -1)

С 6 Н 13 ОН

137,8

Гептил (гептанол -1)

157,2

С 7 Н 15 ОН

176,3

Этил спиртінің физикалық қасиеттері

Химиялық қасиеттері Спирттердің суда ерігіштігі

Этил, пропил спирттері суда ериді

Бутил, пентил спирттерінің суда ерігіштігі

төмен

Молекулалық массалары артқан сайын спирттердің суда ерігіштігі қиындап, пробиркаде 2 қабат түзіледі

Спирттермен иод ерітіндісін дайындау

Екі пробиркаге этил спирті мен су алынып, екеуіне де иодтың кристалды түйіршіктері салынып, шыны таяқшамен араластырылады.

Нәтижесінде спирт жақсы еріткіш екендігін, ал су иод кристалдарын нашар ерітетіндігін байқауға болады.

Спирттердің сілтілермен әрекеттесуі.

Этил спиртіне натрий түйіршігі салынып, газөткізгіш түтік арқылы бөлінген газ пробиркаға жиналады.

Спирттердің алыну жолдары

Жүзім шырыны ашығанда түзілетін шарап спиртін адамдар өте ертеден пайдаланған.«Спирт» сөзі латынның «шараптың рухы» деген сөзінен шыққан көрінеді. Шарап спирті немесе этил спиртінің формуласы-С 2 Н 5 ОН Жүзімнің, қанттың, крахмалдың ферменттік ашуы нәтижесінде түзілетін бұл затты тұрмыста жай ғана спирт деп атайды. Ал XVlll ғасырдан бастап «спирт» деген сөзбен қатар «алкоголь» (әл-кугул) деген сөз қолданыла басталды.

Этил спиртін әртүрлі жолдармен алады. Соның бірі-глюкозадан ашытқы қатысында мына жалпы реакция бойынша алады:

С 6 Н 12 О 6 2С 2 Н 5 ОН+ 2СО 2

Қаныққан біратомды спирттердің қолданылуы

Спирттер өндірісте формальдегид, полимерлер, бояғыш заттар, фармацевтік препараттар алу үшін, медицинада залалсыздандырғыш зат ретінде, бояулар мен лактерді ерітетін еріткіш ретінде және т.б заттар алуда кеңінен қолданылады. Метил спиртімен жұмыс істегенде, оның өте улы екендігін ұмытпау керек. Бірнеше грамынан адам соқыр болады, одан көбірек болса, уланып өледі.

Спирттер медицинада антомиялық препараттарды консервілеу үшін қоспа ретінде қолданылады.

Этил спирті медицинада залалсыздандырғыш ретінде қолданылады

Спирттер медицинада дәрілік препараттарда еріткіш ретінде пайдаланылады

Спирттер парфюмериялық, косметикалық заттар жасауда кеңінен қолданылады

Спирттер тері өңдеу және бояуда кеңінен қолданылады

Спирттер сырдың құрамына кіреді

Этил спирті алкогольді ішімдіктердің құрамына кіреді

Этил спиртінің адам ағзасына әсері

Этил спирті адам ағзасына есірткілік әсер етеді. Спирт миға әсер етіп, жүйке клеткаларын уландырады. Осыдан адамның ақыл-ойы, сөйлеу, ойлау қабілеттері, қимыл үйлесімділігі бұзылады.Спиртті ішімдіктер ішкен адамның мінез-құлқында желөкпелік, әдепсіздік, дөрекілік пайда болады, оны айналасындағыларға жеккөрінішті етеді.Спиртті ішімдіктерді жие ішкен адамның бауыры мен жүйке жүйесінің қызметі бұзылады, зердесі нашарлайды, маскүнемділікке, яғни этил спиртіне тәуелділікке ұшырайды.

Этил спиртін жүкті әйел пайдаланған жағдайда, ұрыққа үлкен залал келтіреді

Спиртті ішімдіктер ішкен адамның мінез-құлқында желөкпелік, әдепсіздік, дөрекілік пайда болады

Спиртті ішімдіктерді жие ішкен адамның бауыры мен жүйке жүйесінің қызметі бұзылады

1-тапсырма. Атауын тап

Спирттерді атап берілген кестені толтырыңыз.

Формуласы

Халықаралық жүйе бойынша атауы

СН 3 — ОН

Басқаша атауы

СН 3 -СН 2 — ОН

СН 3 -СН 2 — СН 2 — ОН

СН 3 -СН 2 — СН 2 — СН 2 — ОН

СН 3 — СН 2 — СН 2 — СН 2 — СН 2 — ОН

СН 3 -СН 2 — СН 2 — СН 2 — СН 2 — СН 2 − ОН

Пайдаланған әдебиеттер:

• Ә.Е.Темірболатова «Химия» 11кл

2. Ә.Е.Темірболатова «Химия есептер жинағы»

3. Электрондық оқулық «Органическая химия» руссобит педагог

4. Электрондық оқулық «Уроки химии» Кирилла и Мефодия

videouroki.net

Оттекті органикалық қосылыстар. Спирттер. Көпатомды спирттер.

Сыныбы – 11 сабақ реті: 37 күні: 21.01.2015 ж

Сабақтың тақырыбы: Спирттер. Біратомды қаныққан спирттер. Спирттердің қасиеттері және қолданылуы.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Спирттер және бір атомды қаныққан спирттер туралы ақпарат беру, физикалық және химиялық қасиеттерін ажыратып, химиялық реакция теңдеулерін жаза білу дағдыларын қалыптастыру.
Дамытушылық: Жеке-тұлғаның, ақыл-ойын, танымдылық және шығармашылық қабілетін дамыту, химиктердің қоғам өміріндегі ролін ашу, пән тілінде сөйлей білу дағдыларын, ісмерліктердің, өз бетімен еңбектену сезімі ойлау қабілеті және пәнаралыққа байланысты дамыту.

Тәрбиелік: Ұйымшылдыққа, белсенділікке, шапшандыққа тәрбиелеу. Болашақ қоғамның салауаттылығы әр адамның денсаулығына байланысты екенін, денсаулықты спиртті алуға болмайтынын, сондықтан спиртті ішімдіктерден өздерін аулақ ұстауға тәрбиелеу.

Сабақтың типі: Жаңа білім мен білікті қалыптастыру

Сабақ түрі: Аралас

Оқыту әдісі: Мұғалімнің ауызша түсіндіруі, сұрақ-жауап, демонстрация, есептер шығару, деңгейлік тапсырмалар, СТО элементтері

Сабаққа қажетті құралдар: интерактивті тақта, маркер, А1 форматты қағаз, постер.

Көрнекіліктер: слайдты көрсетілімдер, виртуальды зертхана, қима қағаздар, химиялық элементтердің периодтық жүйесі кестесі Пәнаралық байланыс: математика, медицина, биология
Күтілетін нәтиже:

А: Спирттің формулаларын жаза алады;

В: Физикалық және химиялық қасиеттерін ажырата алады, қолданылу аясын түсінеді;

С: Берілген реакция теңдеулерінен спирттің формуласын анықтай алады.

№

Сабақ құрылымы

Мұғалімнің іс – әрекеті

Оқушының іс – әрекеті

Өзіндік талдау

І. Сабақтың барысы:

(Сабақтың мақсаты мен кезеңдерін анықтау.)

-сабақта қалыпты жұмыс істеуге мүмкіндік жасау ;

-оқушыларды психологиялық дайындау.

Амандасу.Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Оқушылардың көңілін сабаққа аудару. Сабақтың жалпы мақсатын ашу ,оны өткізу жоспарын көрсету.

Сабаққа дайындалады.

Оқу құралдарын түгендеп, сабаққа зейіндерін аударады.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру кезеңі

Сабақтың білімділік мақсаты:

-үй тапсырмасының дұрыс, толық орындалғанын тексеру ;

-білімдеріндегі кеткен кемшіліктерді,тапсырма орындау барысында қиындықтарды анықтау ;

-кеткен кемшіліктерді жою.

Айналым бойынша жаттығу тексеру.

Көмірсутек класы

Жалпы формула

Гибридтену

Валенттік бұрыш

Алкандар

Алкендер

Алкадиендер

Алкиндер

Арендер

Үй тапсырмасы:

Көмірсутек класы

Жалпы формула

Гибридтену

Валенттік бұрыш

Алкандар

Алкендер

Алкадиендер

Алкиндер

Арендер

C_nH_2n+2

C_nH_2n

C_nH_2n-2

C_nH_2n-2

C_nH_2n-6

SP³

SP²

SP

SP

SP²

109⁰ 28

120⁰

180⁰

180⁰

120⁰

ІІІ. Жаңа материалды түсіндіру кезеңі

І.Сабақ тақырыбын хабарлау.Оқушылармен біріге отырып сабақ мақсатын айқындау.

Жаңа материалды оқып үйренудің практикалық қажеттілігін көрсету. Оқушылардың алдына оқу проблемасын қою.

Білімді жаңғырту.

(Актуализация )

Білімділік міндеттері: .

-оқушылардың білім алуға деген ынта-ықыласын жұмылдыру.

-оқушыларды білім алудың мақсаттарын анықтауға;

— оқушылардың материалды бір мезгілде қабылдауы ,ой қорытындыларын жасауы,жалпылай және жүйелей білуі.

ІІ. Мағынаны тану

Спирттер.Жіктелуі.Біратомды спирттер.

1.Білімді жаңғырту:

11-П-21 көрсету:

Алғаш рет 15 ғасырда «алкоголь» сөзін неміс ғалымы, врач Парацельс этил спиртіне қолданды . Тек 18 ғасырда Лавуазье этил спиртінің құрамына көміртек ,сутек, оттек кіретінін анықтады,ал молекулалық формуласын 1883жылы С2Н6О дәлелдеген Берцелиус. 1834 жылы Жан Батист Дюма и Эжен Пелиго ағаш ұнтақтарын қыздырып, екінші спиртті анықтады.Сондықтан ол ағаштан алынған деп аталады.

А). Құрамында -ОН функционалды гидроксил тобы бар органикалық қосылыстар спирттер деп аталады.

Б). Егер көмірсутек атомындағы сутек атомдарының біреуінің немесе бірнешеуінің орнын гидроксил тобымен алмастырсақ ,онда спирттер деп аталатын қосылыстар алынады.

В). СПИРТТЕР: БІР АТОМДЫ ЖӘНЕ КӨП АТОМДЫ:

СН3-СН2-СН2-ОН СН2-ОН

1

СН –ОН

1

СН2-ОН СПИРТТЕР: ҚАНЫҚҚАН ЖӘНЕ ҚАНЫҚПАҒАН,АРОМАТТЫ

СН3-СН-СН3 СН2=СН-СН2-ОН СН2-ОН

1

ОН

СПИРТТЕР: БІРІНШІЛІК,ЕКІНШІЛІК, ҮШІНШІЛІК

ОН

1

*СН3-СН2-СН2- СН2-ОН * СН3-СН-СН2-СН3 * СН3-С-СН3

1 1

ОН СН3

Г). БІРАТОМДЫ СПИРТТЕРДІҢ ҚҰРЫЛЫСЫ

Этил спиртінің құрылысы.

Н Н Н Н

Н—С—О—С—Н Н—С—С—О—Н

Н Н Н Н

а б

Д) Номенклатура: халықаралық номенклатура бойынша көмірсутек атауына «-ол» жұрнағын жалғау арқылы спирт атауы жасалады.Ең ұзын таңдап алып гидроксил тобы жақын жатқан жақтан бастап нөмірлейміз.

5 4 3 2 1

Мысалы: СН3-СН-СН3-СН-СН3

СН3 ОН 4-метил пентанол-2

Е).Изомерия: көміртегі қаңқасының ,гидроскотоп орнының, классаралық изомериясы

Спирттер, олардың қолданылуы. Химиялық қасиеттері.

Спирттер басқа органикалық заттар сияқты көміртек пен сутектен тұратындықтан,жанғанда жылу бөледі,мысалы:

С₂Н₅ОН+3О₂-СО₂+3Н₂О+1374 кДж

Бірақ олардың әрқайссысы әртүрлі жанады. 1мл әртүрлі спиртті фарфор ыдысқа құйып жандырайық. Гомолгтық қатардың алғашқы мүшелері тез тұтанып, ашық көк жалынмен жанады, ал молекулалық массасы үлкен мүшелері жарқырап жанып, ыдыста күйе қалады. (Осы құбылысқа түсініктеме беріңдер.)

2. Гидроксил тобындағы сутек атомы арқылы жүретін реакциялар:

этил спиртінің металл натриймен ОН функционал тобы сутек атомының алмасуы арқылы жүретін реакцияларды білеміз,(активті металдармен — кальций, алюминий, магний):

б- б+ 2е_

2С₂Н₅-О: Н+ 2Na=== H₂+ 2(C₂H₅O: Na)

Спирттегі сутек томының орнын басқанда түзілген өнім натрий этилаты деп аталады, реакциядан кейін қатты күйде бөлінеді.Спирттер басқа сілтілік металдармен әрекеттесіп алкоголяттар түзеді

Біз екі элемент- көміртек пен сутектен тұратын органикалық қосылыстарды оқып үйрендік. Құрамына оттек атомдары кіретін қосылыстар белгілі.Бұлар оттекті органикалық қосылыстар. Спирттердің металдармен әрекеттесуі О—H полюсті баланыстың үзілуі арқылы жүреді.

2C₂H₅-OH+2Na-H₂+2Na+2(C₂H₅O:)

Бұл реакциядан спирттердің қышқылдық қасиеті көрінеді деуге болады.Бірақ қышқылдар класына жатқыза алмаймыз себебі бұлардыңдиссоциациялану дәрежесі өте аз.

Виртуальды зертхана №1 физикалық қасиеті

Виртуальды зертхана №2 химиялық қасиеті

Виртуальды зертхана №3 қолданылуы

Қолданылуы:

Пайдасы

Медицинада

Еріткіш

Этилен алу

Дәрі-дәрмек

Иіс су, иіс сабын

Эфир

Арақ (табыс көзі)

Зияны

Адамды аздырады

Түрлі қылмысқа итермелейді

Оқулықпен жұмыс жасайды. Дәптерлеріне реакция теңдеулерін жазады.

IV. Сабақты бекуті кезеңі

-оқушылардың өтілген материалды қаншалықты дұрыс меңгергенін анықтау;

Оқушылардыңіс-әрекеті мен біліміндегі олқылықтарды анықтау.Кеткен олқылықтардың себебін анықтау.

-оқушылардың өзін –өзі бағалау қабілеттерін дамытуға жағдай жасау

І тапсырма: Семантикалық кесте

Формуласы

Халықаралық жүйе бойынша атауы

Басқаша атауы

СН₃—ОН

СН₃-СН₂—ОН

СН₃-СН₂— СН₂ — ОН

СН₃-СН₂— СН₂— СН₂—ОН

СН₃— СН₂— СН₂— СН₂— СН₂—ОН

ІІ тапсырма: Сәйкесін тап!

Химиялық формуласы

Аталуы

С₂Н₄

Ацетилен

С₂Н₅ОН

Метанол

С₂Н₂

Бутанол

СН3 ОН

Хлорметан

СН₃Сl

Этилен

С4Н₉ ОН

С₃Н₈

Этанол

Пропан

ІІІ тапсырма: Жинақтау тесті

ІV тапсырма: деңгейлік есептер

І топ

33,6 литр (қ.ж.) этиленді гидротациялағанда түзілетін этанолдың массасын табыңдар?

ІІ топ

Массасы 9 кг глюкозаны спирттік ашытып, қанща литр этанол алуға болады?

Үлгермеуші оқушылармен жұмыс:

Венн диаграмма

метанол

этанол

І тапсырма: Семантикалық кесте толтырады.

Формуласы

Халықаралық жүйе бойынша атауы

Басқаша атауы

СН₃-ОН

Метанол

Метил спирті

СН₃-СН₂—ОН

Этанол

Этил спирті

СН₃-СН₂— СН₂ — ОН

Пропанол

Пропил спирті

СН₃-СН₂— СН₂— СН₂—ОН

Бутанол

Бутил спирті

СН₃— СН₂— СН₂— СН₂— СН₂—ОН

Пентанол

Амил спирті

ІІ тапсырма: Сәйкесін тап!

Химиялық формуласы

Аталуы

С₂Н₄

Ацетилен

С₂Н₅ОН

Метанол

С₂Н₂

Бутанол

СН3 ОН

Хлорметан

СН₃Сl

Этилен

С4Н₉ ОН

С₃Н₈

Этанол

Пропан

ІІІ тапсырма: Жинақтау тесті

ІV тапсырма: деңгейлік есептер

І топ

33,6 литр (қ.ж.) этиленді гидротациялағанда түзілетін этанолдың массасын табыңдар?

Жауабы: 69 грамм

ІІ топ

Массасы 9 кг глюкозаны спирттік ашытып, қанща литр этанол алуға болады?

Жауабы: 2,24 килограмм

IV. Сабақты қорытындылау

— Бүгінгі өткен сабақтан қандай білім алдың?

Сұрақтарға жауап беру.

V.Оқушыларды бағалау

— жекелеген оқушылар мен сынып жұмысына баға беру.Сабақтың кемшілігі мен қорытындысын шығару. Баға қою.

Күнделіктеріне баға қойдыру.

VІ. Үйге тапсырма

Білімділік міндеттері:

-оқушыларға үй тапсырмасының берілу мақсаты ,мазмұны шығарылу жолы түсінікті болуын қамтамасыз ету

1. Үй тапсырмасын орындауға берілетін нұсқаулар.

§8,1 – 8,2. 14-16 жаттығулар 169 бет

2.Дәптерге жазғандарын тексеру .

Үй тапсырмасын күнделікке жазып алу.

VІІ. Рефлексия кезеңі:

Білімділік міндеттері:

—оқушы мен мұғалім арасындағы дұрыс қарым қатынасты тудыру.

-оқушылардыңөзін өзі басқару және басқа адамдармен дұрыс қарым –қатынас принципін үйрету.

Тексерілді, ОІМ: Г.Жетпісбаева

Ақмола облысы

Жарқайың ауданы

Өмірлік орта мектебі

Тақырыбы:

«Спирттер. Бір атомды қаныққан спирттер. Спирттердің қасиеттері мен қолданылуы.»

11 — сынып

Өткізген: химия пәні мұғалімі А.Курмашова

2014-2015 оқу жылы

infourok.ru

Спирттер — реферат

 

  

Жоспар

1. Спирттер

2. Спирттердің қасиеттері. Химиялық қасиеттері.

3. Этил спирті.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Спирттер(ағыл. spіrіt) – құрамында бір не бірнеше гидроксил топтары            – (–ОН) болатын көмірсутек туындылары. Гидроксил. тобының санына қарай бір, екі, үш, төрт және көп атомды С.; радикалдар құрылысына қарай қаныққан, қанықпаған, циклді, ароматты және гетероциклді =Спирттер=

 Спирттер, алкогольдер – құрамында бір немесе бірнеше OH тобы болатын көмірсутек туындылары. ОН тобының санына қарай бір (алкогольдер), екі (гликолдар), үш (глицерин), төрт (пентаэритрит) және көп атомды спирттер, ал көмірсутек радикалының құ-рылысына байланысты қаныққан (этил C2H5–OH), қанықпаған (аллил СН2=СНСН2ОН), циклді (циклогексанол), ароматты (бензил спирті), гетероциклді (фурил) болып бөлінеді. Спирттерді атағанда сәйкес көмірсутек радикалы бойынша (мысалы, метил спирті, этил спирті, т.б.) және Женева номенклатурасы бойынша көмірсутек атына “ол” жұрнағын жалғайды (мысалы, этанол, бутанол, диол, триол, т.б.). Кейде ОН тобының орнын көрсетіп атайды (мысалы, пропанол-2, пропандиол-1, 3), бұдан басқа спирттердің тарихи қалыптасқан атаулары да қолданылады (мысалы, этил спиртін – шарап спирті, метил спиртін – ағаш спирті деп атайды). Бір атомды алифатты спирттер улы (мысалы, метанол – жүйке және тамырға қоздырғыш әсер етеді, этанол – сұйық есірткі, ұзақ әсер еткенде жүйке, ас қорыту, қан тамыр, бауыр, т.б. ауруларын тудырады). Өнеркәсіпте спирттерді олефиндерді гидраттау, альдегид, кетондарды тотықсыздандыру, т.б. әдістермен өндіреді. Этанолды бидай, күріш, картоп, т.б. өсімдік шикізаттарын зимаза ферментінің қатысуымен ашыту немесе гидролиздеу арқылы алады. Спирттер – органикалық қосылыстардың ішіндегі ең маңызды тобы, олар еріткіштер ретінде қолданылады, бояулар, жасанды талшықтар, пластмассалар, хош иісті заттар, дәрілер, жуғыш заттар, т.б. өндіру үшін жартылай өнімдер болып табылады.

Спирттердің қасиеттері

   Физикалық қасиеттері және құрылысы. Қалыпты температурада С10-ға дейінгі спирттер сұйық заттар, Сп-ден бастап қатты заттар. Алғашқы үшеуі сумен кез келген мөлшерде араласады, молекулалық массасының артуына қарай сұйық спирттердің суда ерігіштігі төмендейді. Сұйық спирттердің өздеріне тән иісі болады. Спирттердің қайнау және балқу температурасы

 

 

молекулалық массасының артуына байланысты өседі және сәйкес көмірсутектердің қайнау температурасынан жоғары болады. Себебі спирттерде молекулааралық сутектік байланыс түзіледі. Спирт молекуласында  электртерістігі жоғары оттек атомы  сутектің электрондарын өзіне тартып, оларда ішінара теріс және оң зарядтар пайда болады: 5- 8+ R-0-H Осы зарядтардың  әсерінен оттек атомы мен спирттің екінші молекуласындағы гидроксилдің сутек атомының арасында сутектік байланыс түзіледі: R — О… Н — О… Н — О… I I I Н R R Сутектік байланысты үзуге 5 ккал/моль энергия жүмсалады. Энергиясы аз болғанымен, оны үзу үшін температураны  көтеру керек, сондықтан спирттердің  қайнау температуралары жоғарылайды.

Химиялық қасиеттері. Спирттердің химиялыц қасиеттерін анықтайтын гидроксил тобы және ол байланысқан радикалдардыц щірылысы. Гидроксил тобы қатысында өтетін реакциялар О—Н немесе С—ОН байланыстарын үзу арқылы жүреді. Спирттер (алканолдар) полюсті косылыстар, көміртек пен оттек және оттек пен сутек атомдарының арасында екі полюсті байланысы бар: С —» О жәнө 0 <— Н . О <— Н байланысының полюстігі С —> О байланысының полюстігіне қарағанда жоғары. Оттектің жұп электрондары спирттерге электрондонорлық қасиет береді.

Спирт өндірісі — тамақ өнеркәсібінің дәнді дақылдардан ішімдік (этил) спиртін дайындайтын саласы. Этил спирті, негізінен, тамақ өнеркәсібінде, медицинада және радиоэлетроникада қолданылады. Спирт өндіру үшін дәнді дақылдар, картоп және қант өнімдері пайдаланылады. Дән тазаланып, ұнтақталып арнаулы қазандарда сумен қосылып қайнатылады. Осыдан пайда болған қою массаға ашытқы ферменттері қосылып ашытылады. Крахмал ашып спиртке айналады. Ашытылған масса (брага) сүзіліп, сүзінді айыру аппаратына жіберіледі.

Этил спирті, этанол, С2Н5ОН – біратомды қаныққан-алифатты спирт, түссіз, күйдіргіш дәмі және өзіндік исі бар оңай қозғалатын сұйықтық; балқу t –144,15°С, қайнау t 78,39°С. Этил сумен, спирттермен, эфирлермен, бензинмен, т.б. органик. еріткіштермен кез келген қатынаста жақсы араласады. Этилды өнеркәсіпте алу үшін этиленді күкірт қышқылы арқылы

 

 

немесе тікелей гидраттайды; зимаза ферментінің әсерімен а. ш. шикізаттарын (картоп, дәнді дақылдар, т.б.) ашытады  және ағашты, т.б. өсімдіктерді гидролиздейді. Этил әр түрлі өндіріс салаларында (лак-бояу, фармацевтика, тұрмыстық  химия, т.б.) еріткіш ретінде; хлороформ, диэтил эфирі, этилацетат, диэтиламин, сірке қышқылы, т.б. органик. өнімдерді  алу үшін бастапқы шикізат ретінде; мотор отыны, антифриз, т.б. түрінде  кеңінен қолданылады. Өндірілетін  Этилдың көп бөлігі спирттік сусындар жасау үшін жұмсалады.

Этанол

Этил спирті ауадан ылғалды өзіне  жақсы сіңіреді, жақсы еріткіш, сумен, эфирмен, глицеринмен, бензинмен, т.б. Көптеген органикалық еріткіштермен жақсы  араласады. Этил спирті екі түрлі  тәсілмен алады: ферментативтік немесе биохимиялық; химиялық немесе синтетикалық. Бірінші тәсілде ашытқы ферменттерінің әсерінен қанттың ашуынан алынады, екінші тәсілде этиленге катализатор  көмегімен суды қосу арқылы алынады.

Алкоголиз (арабша әл-куһл — майда ұнтақ және грекше lysіs — еру, ыдырау) — заттардың спирттермен әрекеттескен кезіндегі ыдырауы (мыс., Ch4 COCl + C2 H5 OH = Ch4 COOC2 H5 + HCl). Алкоголиз гидролиз сияқты иондық алмасу реакциясына жатады.

Алкогольдер — органикалық қосылыстар немесе бір атомды спирттер. Олардың  молекуласында қаныққан көміртек атомының бір гидроксил тобы (ОН) болады. Алкогольдердің ең маңыздылары: метил спирті (метанол, ағаш спирті), химиялық формуласы — Ch4 OH әлсіз иісті түссіз сұйықтық, сумен жақсы араласады, қайнау t 64,5 0С, тығызд. 0,7924 г/см3 (20 0С-та), формальдегид, күрделі эфирлер, түрлі еріткіштер алынатын шикізат, жүйке және тамыр  жүйелеріне әсер ететін күшті у; этил спирті (этанол, шарап спирті), {химиялық формула|химиялық формуласы]] — C2 H5 OH өзіндік  иісі және күйдіргі дәмі бар түссіз сұйықтық, сумен жақсы араласады, қайнау t 78 0С, тығызд. 0,794 г/ см3 (20 0С-та), тағамдық шикізатты (крахмал, қант, шырындар т.б.) ашыту, өсімдік текті заттарды гидролиздеу және синтездеу (этиленді гидраттау) жолдарымен алынады, ректификаттау  арқылы

 

 

тазаланады, синтетикалық каучук, этилді эфир т.б. алу үшін, еріткіш ретінде, спиртті ішімдіктер (қазақша Арақ) өндіруде қолданылады; бутил спирттері, химиялық формуласы — C4H9OH өзіндік  спирт иісі бар түссіз сұйықтық, 4 изомері белгілі, изомерлері суда нашар ериді, олардың қайнау температуралары 83-117,4 0С аралығында, тығызд. 0,7887-0,8099 г/см3; күрделі эфирлер мен жуғыш  заттарды синтездеу үшін, техникада  еріткіш ретінде қолданылады. “Алкаголь” ұғымы ауызекі сөзде арақ-шарап  т.б. спиртті ішімдіктердің жалпылама  атауын білдіреді.

 

Метанол, метил спирті, ағаш спирті, СН3ОН – иісі (этил спиртінің иісіне ұқсас) бар, түссіз сұйықтық;

тығызд. 0,7924 г/см3 (20ӘС-та),

балқу t – 97,9ӘС,

қайнау t 64,5ӘС.

Сумен (кез келген қатынаста), спиртпен, бензолмен, ацетонмен, т.б. органикалық  еріткіштермен оңай араласады. Синтез-газдан катализдік реакция арқылы алынады. Формальдегид, сірке қышқылы, әр түрлі  эфирлер алуда, бояғыш заттар мен  дәрілік заттарды ерітуде, отынға қоспа  ретінде қолданылады. Метанол жүйке  және тамыр жүйесіне әсер ететін у.

Бутанолдар С4Н9ОН — изомерлі алифаттық спирттер тобы; мотор отынының құрауышы, антисептик, иісті заттар, еріткіштер ретінде қолданылады.Сивуха майының тән иiсiмен түссiз тұтқырланған сұйық. Органикалық ерiткiштермен араласады. 7, 6 г 100 г суда ашиды. Бутанолдың массасы бойынша азеотробы болатын 42, 5% олардан құрастырады 97, 7 C қайнайтын.

Глицерин(грек. glykeros –тәтті), HOCh3 CH (OH)Ch3OH – қарапайым үш атомды спирт. Түссіз, иіссіз, тәтті, тұтқыр сұйық. Балқу t 17,9°С, қайнау t 290°С. Г. ылғал тартқыш, сумен кез келген мөлшерде, сондай-ақ, метил, этил спирттерімен және ацетонмен араласады.

 

 

 

Пайдаланған әдебиет

↑ Қазақ энциклопедиясы, 10 том

↑ Қазақ тілі терминдерінің салалық  ғылыми түсіндірме сөздігі: К54 Қоғамдық тамақтандыру.— Алматы

student.zoomru.ru